NAKAPANLULUMONG isipin. Gumising ng maaga ang isang pamilya at binihisan ang mga bata upang sila’y makapagsimba.
Sa kalagitnaan ng misa ay biglang may nakabibinging dagundong na nagmula sa itaas. Sinundan pa ito ng mas malakas na pagsabog mula sa labas. Para bang pelikula na makikita mong nagliliparan ang kung ano-anong bagay at ang iba’y tumama sa iyo at ibang kasamahan.
Bigla, kadiliman.
Ito ang sinapit ng 22 kataong nasawi at halos 100 na nasugatan dahil sa dalawang beses na pagsabog, Linggo, 8 ng umaga noong Enero 27 sa isang simbahan sa Jolo, Sulu.
Ang timing ng mga pagbobomba ay hinihinalang may koneksiyon sa ongoing peace process.
National Security Adviser Hermogenes Esperon said extremist criminals may be behind the bombings. “We will not allow them to spoil the preference of the people for peace,” Esperon said. “Peace must prevail over war.”
Ano ang resulta nito sa mga taong nasabugan at nasaktan?
ANG ISTORYA
“Sa ngayon wala pang masabi kung ano klaseng bomba dahil walang ma-recover na residue although may mga nakuha silang parts ng cellphone,” ayon kay PNP Chief DG Oscar Albayalde.
“Nagmimisa, halos nasa second reading pa lang daw nu’ng pumutok itong IED. Halos puno dahil iyon ang madalas na pinupuntahan ng mga tao. Second mass, sa thinking ng pari, mga nasa 100 (persons) ang nasa loob.” Nagkalat ang mga debris at ilang bahagi ng duguang katawan sa loob at labas ng katedral dahil sa lakas ng pagsabog.
Bagama’t terorismo ang nasa likod ng pambobomba, hindi pa mabatid kung anong partikular na grupo ang nagsagawa ng pag-atake. Naganap ang pambobomba ilang araw matapos ratipikahan ang Bangsamoro Organic Law (BOL) at matagumpay na plebisito para sa pagtatatag ng rehiyong kapalit ng ARMM.
ANALISA SA PAGSABOG
Ayon sa isang bomb expert, “On detonation of an explosive device, a blast wave is generated by the rapid transformation of the explosive material from a solid to a gas. Almost instantaneously, the explosive increases in volume up to 100,000 times and results in a shock wave of extremely high pressure. Loose objects are displaced and form projectiles that have the potential to cause both blunt and penetrating injuries.”
Ang kadalasang organs na apektado rito ay pagkasunog ng balat, pagkapunit ng laman, pagkabali ng mga buto, pagkasunog ng baga dahil sa paglanghap ng init, pagkasira ng bituka dahil sa impact, pagkaputol ng mga ugat (veins, arteries and nerves), pagkabulag ng mata, pagkabingi dahil sa nabutas na eardrums at brain concussion dahil sa matinding pagkalog ng utak sa loob ng bungo.
BLAST INJURIES
Ito ang tawag sa sugat na tinamo ng mga naging biktima ng pagsabog. Ang resultang damage sa katawan at internal organs ay nahahati sa 4 na kategorya:
*Primary – caused solely by the direct effect of blast overpressure on tissue. Injuries result directly from the effects of the abnormal pressure generated during the blast wave. Middle ear, lungs, and gastro intestinal tract are most susceptible to primary blast injuries.
*Secondary – caused by flying objects that strike people. Injuries affecting the musculoskeletal system and the head predominate following an explosion.
*Tertiary – occurs when people fly through the air and strike other objects. Injuries are the result of the impact of people themselves against other structures when displaced by the blast wave or winds. They are usually blunt injuries.
Quaternary – encompass other injuries caused by the explosion. Injuries include those damages not attributable directly to the blast itself but which result from the effects of the blast. They may include burns, inhalational injury and crush injury following building collapse.
PAGLILIGTAS SA BIKTIMA
The initial management of a blast victim is the same as for any multi-trauma patient:
Ears – advice on avoidance of submersion in water, probing the ear canal, and antibiotics in the event of infection.
Lungs – patients will require oxygen and thoracostomy for decompression of hemo or pneumo/thorax.
Heart – CPR or cardiopulmonary resuscitation may be necessary.
Gastro-intestinal Tract – analgesia and treatment of possible bleeding with fluid resuscitation.
Extemities – amputations may be necessary to prevent further damages.
Complications – Crush syndrome and acute renal failure may occur in the setting of patients rescued from collapsed structures. The psychological consequences or PTSD of being involved in a blast can be disabling and have long term effects.
IMMEDIATE ACTIONS
Ang mga biktima ay dapat na dalhin agad sa pinakamalapit na ospital matapos ang initial assessment at first aid intervention on A (airway), B (bleeding) and C (circulation). Ang mga doktor at nurse ay naka-focus naman sa blunt trauma complications, penetrating at shrapnel wounds, airway management at ventilatory support, broad-spectrum prophylactic antibiotics, anti-tetanus serum administration, and surgery if necessary.
Nakikiramay po kami sa mga namatayan dahil sa karumaldumal na gawaing ito ng mga taong naliligaw ng landas.
There is no ideology to cause this much suffering lalo na sa mga bata at matatanda. Sila po’y mga tao at hindi simpleng collaterals lamang sa inyong layunin at gusto.
*Quotes
“I hope and I pray that something good will come out of the BOL. Though the plebiscite is forthcoming, we have every reason to believe that it would pass the people’s will at sana magkaroon tayo ng kapayapaan because if not mahirapan tayo nito. The last three years of my term maybe just to — we’ll dedicate to address violence”. – President RRD
oOo
Salamat po sa pagsubaybay sa ating artikulo tuwing Lunes. Para sa mga dagdag ninyong katanungan, maaari po kayong makinig sa DWIZ 882 khz every Sunday at 11am sa programang Kalusugang Ka-BILIB o mag-text sa (0999) 414 5144 or visit our Facebook account: lebien medical wellness. God bless dear readers!