SULYAP SA KINABUKASAN NG MGA ‘SMART CITY’

By Joseph Araneta Gamboa

HAYAAN mo kaming magbahagi ng mga kwentong matututuhan natin sa ibang bansa sa Asya. Mahalaga ito para sa karagdagang kaalaman na makatulong sa atin mga kababayan tungkol sa mga opporunidad sa hanapbuhay. Sa kasalukuyan, marami pa rin nag papangarap na mag trabaho sa abroad. Ano kaya kung meron tayo ng mga facilidad tulad ng ibang bansa? Mababawasan ang pag trabaho ng ating mga kababa­yan sa abroad at mapalayo sa pamilya, at makatulong para umunlad ang atin economiya.

Isang example nito ay ang Cyberjaya sa bansa ng Malaysia. Ang Cyberjaya ay nilikha 25 na taon na ang nakararaan sa kasagsagan ng Asian financial crisis. Ang master-planned na lungsod sa Sepang District ng Selangor State ay tahanan ng higit sa 500 na kumpanya na bumubuo sa Malaysian na bersyon ng Silicon Valley ng California. Matatagpuan ito sa lugar ng mga dating plantsyon ng palm oil kalaha­ting oras mula sa Kuala Lumpur City Center (KLCC). Ang ideya para sa information technology (IT) hub na ito as resulta ng isang pag-aaral ng McKinsey and Co. na kinomisyon ng gobyerno ng Malaysia. Isang science park na sa gitna nito, bumubuo and Cyberjaya ng isang mahalagang bahagi ng Multimedia Super Corridor (MSC) – isang special economic zone at high-end business district na inilunsad noong 1996 sa unang term ni Prime Minister Mahatir Mohamad.

Sa kalapit nito sa Kuala Lumpur International Airport (KLIA) at Federal Territory na Putrajaya, and MSC ay naglalayong maakit ang may kumpanya at pamamagitan ng pansamantalang tax break at high-speed internet facility. Sinasaklaw nito ang isang lugar na 750 square kilometers na umaabot mula sa Petronas To­wers ng KLCC hanggang sa KLIA sa Sepang. Ang nangangasiwa sa pagunlad nito ay MDEC o Malaysia Digital Economy Corp.

Ang nagsimula bilang isang lungsod na may temang IT ay lumago sa isang global technology hub na naninirahan sa ilang mga tao ng 150,000 at ang pinakama­raming technology firm na Malaysia. Sa kabila ng COVID 19 pandemic, ang Cyberjaya ay umakit ng 15.1 dollars ng foreign investments noong taong 2020.

Sa paglipas ng mga taon, 400 na startup na kumpanya ay lumago sa loob ng ecosystem ng Cyberjaya. Kabilang sa mga kilalang multinational locators nito ay ang Dell, Hewlett-Packard, Huawei, IBM, BMW, at Shell IT. Ang mga institusyong pang edukasyon ng nagtayo ng mag campus sa Cyberjaya ay ang Multimedia University, Universiti Islam Malaysia, University Malaysia ng Computer Science & Enginee­ring, at University of Cyberjaya.

Ang kalapit na Putrajaya ay an administrative at judicial capital ng Malaysia. Dahil sa kasikipan at trapic sa Kuala Lumpur, ang seat ng judiciary ng Malaysia as nilipat doon noong 2023. Gayunpaman, ang Hari ng Malaysia at ang National Parliament ay nananatili parin sa Kuala Lumpur hanggang ngayon.

Pag dating ng 2045, ang Cyberjaya as inaasahang makaakit ng 1,200 ng kumpanya, may contribution ng 58.9 bilyon dollars sa GDP ng bansa, at lumikha ng 87,000 na job opportunities. Maaati itong magsilbing template para sa Filipino version ng Silicon Valley na mainam matatagpuan sa New Clark City o Subic Bay. Higit pa sa mga numero, bagaman, ang pangitain ng hinaharap nito ay ng isang matalinong lungsod na nagpapahintulot sa tunag na pagbabago ng umunlad sa mundo pagkatapos ng pandemya.

Ang may-akda na si Joseph Araneta Gamboa (JAG) ay kasalukayang Director at Chief Finance Officer ng Asian Center for Legal Excellence, isang accredited provider ng Supreme Court para sa Mandatory Continuing Legal Education (MCLE) courses ng mga abogadong Pilipino. Sumisilbi din si JAG bilang Vice Chairman ng Ethics Committee sa Financial Executives Institute of the Philippines (FINEX).